Οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν πολλά περισσότερα φαρμακευτικά φυτά από ό,τι πίστευαν παλαιότερα. Τα χρησιμοποιούν για να θεραπεύσουν ενεργά πληγές και λοιμώξεις, και μερικά από αυτά θα μπορούσαν ακόμη και να μας βοηθήσουν να αναπτύξουμε νέα φάρμακα.
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες μελέτες και στοιχεία έχουν υποθέσει ότι οι χιμπατζήδες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν φυτά με φαρμακευτικές ιδιότητες για αυτοθεραπεία . Αλλά όσο παράλογο και αν φαίνεται, ωστόσο, πιθανότατα υποτιμήσαμε αυτή τη συμπεριφορά κατά πολύ . Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο PLOS ONE , όχι μόνο οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν ενεργά τα φυτά για να θεραπεύσουν τον εαυτό τους, αλλά το κάνουν πολύ πιο συχνά από ό,τι πιστεύαμε μέχρι τώρα. Επιπλέον, το φυτικό φαρμακείο τους είναι επίσης αρκετά καλά εφοδιασμένο .
Οι χιμπατζήδες έχουν μια πολύ ποικίλη διατροφή, βασισμένη επίσης σε φυτά . Μάλιστα, καταναλώνουν μεγάλη ποικιλία φρούτων, φύλλων, αλλά και φυτών που, αν και φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, φαίνεται να έχουν θεραπευτικά ή φαρμακευτικά αποτελέσματα . Ωστόσο, μέχρι τώρα δεν ήταν απολύτως σαφές εάν αυτά τα πρωτεύοντα θηλαστικά έκαναν σκόπιμα αυτοθεραπεία ή κατάποσαν αυτά τα υποτιθέμενα φαρμακευτικά φυτά τυχαία . Στη συνέχεια, μια ομάδα ερευνητών μελέτησε και παρατήρησε 51 χιμπατζήδες που ανήκουν σε δύο κοινότητες στο Budongo Central Forest Reserve , στην Ουγκάντα, αναλύοντας τόσο τη συμπεριφορά όσο και τα φυτά τους .
Μάλιστα, συλλέχθηκαν εκχυλίσματα από 13 είδη κοινών δέντρων και βοτάνων στο αποθεματικό, φυτά που ήδη υποψιάζονταν ότι χρησιμοποιούσαν οι χιμπατζήδες για να αυτοθεραπευθούν. Αυτά τα εκχυλίσματα στη συνέχεια υποβλήθηκαν σε φαρμακολογικές δοκιμές για να αξιολογηθούν οι αποτελεσματικές αντιφλεγμονώδεις και αντιβιοτικές ιδιότητές τους. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: το 88% των φυτικών εκχυλισμάτων ανέστειλε την ανάπτυξη βακτηρίων, ενώ το 33% έδειξε αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ουσιαστικά, πολλά από τα φυτά που τρώνε οι χιμπατζήδες έχουν πράγματι ιατρικές ιδιότητες .
Μεταξύ των φυτών με τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές ιδιότητες, το ξύλο ενός δέντρου που ονομάζεται Alstonia boonei έχει επιδείξει, περισσότερο από κάθε άλλο, ισχυρή αντιβακτηριακή δράση και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες , υποδηλώνοντας ότι η χρήση του μπορεί να θεραπεύσει με ασφάλεια τις πληγές αποτελεσματικά. Ο φλοιός και η ρητίνη του δέντρου Khaya anthotheca και τα φύλλα της φτέρης Christella parasitica έχουν δείξει ισχυρά αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα . Οι ερευνητές παρατήρησαν έναν αρσενικό χιμπατζή με μια πληγή στο χέρι του να αναζητά και να τρώει ενεργά τα φύλλα αυτής της φτέρης, πιθανότατα να μειώσει τον πόνο και το πρήξιμο του χεριού του.
Επιπλέον, ένα άτομο με παρασιτική μόλυνση παρατηρήθηκε επίσης να καταναλώνει τον φλοιό του δέντρου Scutia myrtina , που είναι ήδη γνωστό και χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική σε ορισμένους ανθρώπινους πολιτισμούς. Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν προφανώς ότι οι χιμπατζήδες επιλέγουν σκόπιμα συγκεκριμένα φυτά για τα φαρμακευτικά τους αποτελέσματα. Αυτή είναι μια από τις πρώτες μελέτες που παρέχει τόσο συμπεριφορικές όσο και φαρμακολογικές αποδείξεις σχετικά με τις φαρμακευτικές επιδράσεις που αποκομίζουν από τη διατροφή τα πιο κοντινά μας ξαδέρφια πρωτευόντων.
Αν προσθέσουμε επίσης σε αυτά τον ουρακοτάγκο που θεράπευσε ενεργά μια πληγή πρόσφατα και τους ίδιους χιμπατζήδες που παρατήρησαν ενώ χρησιμοποιούσαν έντομα ως φάρμακα , φαίνεται πλέον ξεκάθαρο ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι μόνο συγκεκριμένη, αλλά και αρκετά διαδεδομένη . Τα φαρμακευτικά φυτά που αναπτύσσονται στο αποθεματικό Budongo θα μπορούσαν ακόμη και να είναι χρήσιμα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις που θέτουν τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια, λένε οι συγγραφείς της μελέτης, και αυτό θα μπορούσαμε να το μάθουμε παρακολουθώντας πώς αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους οι χιμπατζήδες .
Επομένως, αυτές οι εκπληκτικές νέες ανακαλύψεις μας καλούν να αναλογιστούμε πόσα έχουμε ακόμα να μάθουμε από άλλα ζώα και για την κρίσιμη σημασία της διατήρησης των φυσικών ενδιαιτημάτων τους, όχι μόνο για το καλό τους, αλλά και για το δικό μας μέλλον. Για χιλιετίες, οι ανθρώπινοι πληθυσμοί παρατηρούσαν ζώα για να καταλάβουν ποια φρούτα και φυτά μπορούσαν να καταναλωθούν και ποια ήταν τοξικά. Τώρα, ίσως χρειαζόμαστε και πάλι τη γνώση άλλων ειδών ακόμη και για να εμπλουτίσουμε και να βελτιώσουμε τα φαρμακεία μας. Η βιοποικιλότητα είναι επίσης «χρειάζεται» για αυτό .
